Oskarżyciel, sędzia i kat, czyli wizerunki Nowosilcowa w III części "Dziadów"

Drugie spotkanie z Dziadami Adama Mickiewicza. Uczniowie w roli dziennikarzy śledczych tworzą studium przypadku - wnikają w motywy działania i osobowość Nikołaja Nikołajewicza Nowosilcowa

Temat: Oskarżyciel, sędzia i kat, czyli wizerunki Nowosilcowa w III części Dziadów

Główne zagadnienia lekcji:

Uczniowie – dziennikarze śledczy przygotowują artykuł na temat Senatora Nowosilcowa. Ich zadaniem jest dokładne przeanalizowanie przedmowy, sceny I, sceny VI, sceny VII i sceny VIII pod kątem informacji o Nowosilcowie. Mają zebrać fakty i opinie różnych osób o Senatorze, a następnie skonfrontować zdobyte informacje z wiedzą historyczną o tej postaci. Pracują metodą studium przypadku. Uczniowie pracują w grupach, ale na bieżąco uzupełniają wzajemnie wiadomości i każda grupa stara się zbudować portret psychologiczny postaci.   

Cele lekcji:

Uczeń:

·         charakteryzuje postawę Nowosilcowa na podstawie analizy wybranych scen dramatu;

·         konfrontuje wizerunek literacki Nowosilcowa z wiedzą historyczna o tej postaci;

·         wykorzystuje treść rozmowy diabłów do oceny postawy Senatora;

·         analizuje sposób mówienia Nowosilcowa i określa funkcje środków stylistycznych w budowaniu wizerunku bohatera;

·         pisze tekst argumentacyjny z pogłębioną charakterystyką postaci;

·         wykorzystuje cytaty w funkcji argumentacyjnej.

Uwagi dotyczące realizacji:

Lekcja trwa 45 minut. Uczniowie podobnie jak na poprzednich zajęciach wcielają się w role dziennikarzy śledczych. Tym razem ich zadaniem jest opracowanie tekstu argumentacyjnego z odpowiednio dobranymi cytatami stanowiącego pogłębioną charakterystykę postaci. Każda grupa pracuje nad innym fragmentem dramatu, ale swoje ustalenia przekazuje innym grupom.

Środki dydaktyczne:

Adam Mickiewicz, Dziady cz. III

J. M. Rymkiewicz, D. Siwicka i in., Mickiewicz. Encyklopedia

Zadania dla grup

Przebieg lekcji:

1.       Nauczyciel informuje klasę o celach i koncepcji lekcji. Uczniowie dzielą się na 5 grup, które otrzymują szczegółowe zadania.

2.       W pracy wspólnej ustalona zostaje wstępna diagnoza:

Senator Nowosilcow przyjechał do Wilna, aby wyśledzić spisek wśród młodzieży polskiej.

Zamierza w ten sposób wrócić do łask cara i osiągnąć prywatne korzyści.

3.       Ustalenie w grupach działań, jakie mają służyć realizacji śledztwa. Jakich efektów oczekuje Senator, a jakie wywołuje jego działanie?

A.      Na podstawie przedmowy opiszcie działania Nowosilcowa i ustalenia jego śledztwa. Nazwijcie ujawnione cechy Senatora, wypiszcie określenia, którymi obdarza go Mickiewicz.

Jakich efektów oczekiwał Nowosilcow?

B.      Na postawie sceny I ustalcie, jak przebiegało śledztwo Nowosilcowa, jakich metod używano, w jakich warunkach trzymano młodzież, jaka przyszłość ją czekała. Wyszukajcie i skomentujcie odpowiednie cytaty.  Nazwijcie ujawnione cechy Senatora.

Jakich efektów oczekiwał Nowosilcow, a jakie skutki odnosi jego działanie?

C.      Na podstawie sceny VII ustalcie, jaką opinię zdobył Nowosilcow w Warszawie wśród arystokracji, a jak o metodach działania Rosjan mówią patrioci? Wyszukajcie i skomentujcie odpowiednie cytaty. Nazwijcie ujawnione cechy Senatora.

Jakich efektów oczekiwali oprawcy Cichowskiego? Jakie skutki odniosło ich działanie?

D.      Na podstawie sceny VIII  (PAN SENATOR) ustalcie, jaką rolę odgrywa Senator w sprawie Rollisona, jak traktuje jego matkę, co i w jaki sposób mówi. Wyszukajcie i skomentujcie odpowiednie cytaty. Nazwijcie ujawnione cechy Senatora.

Jakich efektów oczekiwał Nowosilcow? Jakie skutki odniosło jego działanie?

E.       Na podstawie sceny VIII  (Bal) ustalcie, co i jak mówią o Nowosilcowie goście, od czego uzależniona jest ich opinia. Zwróćcie uwagę, jak Senator traktuje Panią Rollisonową i Księdza Piotra.  Wyszukajcie i skomentujcie odpowiednie cytaty. Nazwijcie ujawnione cechy Senatora.

Jakich efektów oczekiwał Nowosilcow? Jakie skutki odniosło jego działanie?

F.       Analizując scenę VI, scharakteryzujcie Senatora.  Zastanówcie się, co o bohaterze mówią jego sny. O czym Nowosilcow marzy, a czego się boi? Wykorzystajcie treść rozmowy diabłów do oceny postaci Senatora.

4.       Dyskusja nad literackim wizerunkiem Nowosilcowa – praca zbiorowa.

5.       Konfrontacja literackiego wizerunku Senatora z wiedzą historyczną na jego temat – fragment encyklopedii o Mickiewiczu, hasło: Nowosilcow.

6.       Zadanie domowe (lub pisanie na kolejnej lekcji) Napisz artykuł z pogłębioną charakterystyką Nowosilcowa, wykorzystaj cytaty.