Temat: Grzech pierworodny i wygnanie z raju. W jaki sposób
Biblia przekazuje symboliczny i moralistyczny sens tej opowieści
Motto: Źródłem wszelkiego grzechu jest pycha. św. Augustyn
Główne zagadnienia lekcji:
Lekcja poświęcona jest analizie i interpretacji biblijnego opowiadania
o grzechu pierworodnym i wygnaniu z raju. Uczniowie mają odczytać symboliczny i
moralistyczny sens tej opowieści.
Cele lekcji:
Uczeń:
■ poznaje fragmenty Księgi Rodzaju (Grzech
pierworodny i wygnanie z raju) i ich konteksty;
■ streszcza, opowiada, relacjonuje
przeczytane fragmenty, przedstawia występujące w nich postacie;
■ analizuje czytany tekst biblijny,
wskazując charakterystyczne cechy jego budowy;
■ dostrzega wielowarstwowość biblijnej
opowieści, odczytuje jej sensy;
■ wskazuje symbole biblijne i odczytuje
(przy pomocy słowników) ich znaczenia;
■ rozpoznaje podstawowe motywy i toposy;
■ interpretuje toposy biblijne (ogród-raj,
homo viator i inne) i ich funkcjonowanie w kulturze europejskiej;
■ określa rolę motywów biblijnych w
tworzeniu znaczeń uniwersalnych;
■ określa relacje między Bogiem a ludźmi
przedstawione w czytanych fragmentach;
■ wykorzystuje do interpretacji fragmentów
Biblii informacje ze słowników i innych źródeł;
■ tworzy spójne wypowiedzi argumentacyjne;
■ formułuje tezy na temat czytanych
fragmentów Biblii, uzasadnia je, odwołując się do tekstu oraz informacji z
różnych źródeł;
■ rozwija umiejętność samodzielnego
docierania do źródeł wiedzy, znajdowania i porządkowania potrzebnych
informacji;
■ odczytuje pozaliterackie teksty
kultury zawierające nawiązania do Biblii.
Uwagi dotyczące realizacji:
Lekcja trwa 45 min. Uczniowie najpierw opracowują metaplan:
Wygnanie z raju, a następnie wyszukują w słownikach znaczeń symbolicznych
pojawiających się w opowieści motywów.
Środki dydaktyczne:
Krzysztof Mrowcewicz, Przeszłość i dziś, s. 94-96
Pismo święte Starego i Nowego Testamentu
W. Kopaliński, Słownik motywów
W. Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury
Pojęcia i terminy:
Biblia, Księga, Stary Testament, Księga Rodzaju, rozdział
biblijny, opowieść, opowiadanie, symbole biblijne, topos, ogród rajski (Eden),
drzewo życia, drzewo wiadomości dobrego i złego, wąż, topos człowieka wędrowca
(homo viator), interpretacja Biblii (hermeneutyka)
Przebieg lekcji:
1. Pogadanka
heurystyczna na temat przeczytanej w domu przez uczniów opowieści biblijnej o
grzechu pierworodnym i wygnaniu z raju. Uczniowie streszczają opowieść.
Nauczyciel rozważa z młodzieżą, na jakich poziomach znaczeń należy
interpretować teksty biblijne. Podają ustalenia, że poza sensem dosłownym
opowieści te mają sens symboliczny, moralistyczny i mistyczny. Nauczyciel
podaje temat lekcji.
2. Uczniowie
podzieleni na grupy opracowują metaplan: Wygnanie z raju. Ustalają: Jak jest (w
momencie wygnania)? Jak być powinno? Dlaczego nie jest tak, jak być powinno?
Jakie wnioski płyną z opowieści?
Nauczyciel prosi, aby zwrócili szczególną uwagę na
rozmowę z wężem i zastanowili się, dlaczego Ewa go posłuchała (tu w razie
trudności nauczyciel zwraca uwagę na motto lekcji).
3. Po
upływie wyznaczonego czasu grupy prezentują swoje ustalenia, ewentualnie
uzupełniają i korygują swoje prace.
Jak jest?
Ewa
uległa namowom węża,
który zapewniał, że wbrew temu, co mówił Bóg na pewno nie umrą po spożyciu
owoców z drzewa wiadomości
dobrego i złego.
Wąż zmanipulował Ewę, sugerując jej, że dzięki owocowi
posiądą wiedzę, jaka ma Bóg.
Ewa zerwała owoc powodowana pychą, dała go Adamowi.
Oboje zjedli zakazany owoc i odkryli prawdę o swojej nagości.
Bóg ukarał wszystkich troje.
Przeklął węża wśród wszystkich zwierząt, zdecydował, że
będzie się czołgał i żywił prochem. Upadł najniżej jak można i nigdy się nie
podniesie.
Bóg wprowadził nieprzyjaźń między kobietę i węża. Zawsze
będą ze sobą walczyć aż potomek Ewy zmiażdży głowę węża, a ten ugryzie go w
piętę.
Kobietę Bóg obarczył trudem brzemienności, w bólu będzie
rodziła dzieci i będzie podlegała mężczyźnie.
Mężczyzna będzie w trudzie pracował.
Ziemia będzie przeklęta. Będzie rodziła cierń i oset.
Adam w pocie czoła będzie zdobywał pożywienie.
Będzie śmiertelny, z prochu powstał i w proch się obróci.
Wszyscy troje zostali wygnani z raju.
Jak miało/powinno być?
Człowiek osadzony w ogrodzie Eden miał zagwarantowany dostatni byt,
nie musiał pracować, żywił się darami natury. Jedynie z drzewa wiadomości
dobrego i złego Bóg mu zakazał spożywać owoców, uzasadniając to troską o życie
człowieka.
Człowiek miał panować nad urodzajną, harmonijnie
rozwijającą się ziemią.
Ludzie nie mieli mieć świadomości dobrego i złego, nie
miała im być do niczego potrzebna, ponieważ zło w ich świecie nie miało
istnieć.
Nie mieli mieć świadomości przemijania.
Dlaczego nie jest tak, jak być powinno?
Adam i Ewa złamali zakaz Boga. Sięgnęli po zakazaną
wiedzę. Poznali dobro i zło. Od tego momentu muszą sami wybierać. Otrzymali
świadomość.
Zostali wygnani z raju. Skazani na życie w trudzie, na
ciągłą walkę z siłami przyrody i złem.
Obarczyli całą ludzkość grzechem pierworodnym.
Wnioski:
Skoro człowiek zyskał świadomość dobra i zła, stał się
odpowiedzialny za swoje wybory. Powinien wybierać dobro, zwyciężać zło,
podlegać losowi. Wędrować przez całe życie do Boga. Być posłusznym woli
Najwyższego, cierpliwym i skromnym.
4. Uczniowie
wyszukują motywów, które ich zdaniem mają znaczenie symboliczne (zaznaczone na
żółto) , a następnie przy pomocy dostępnych słowników ustalają znaczenie
głównych toposów.
Adam i Ewa - pierwszy mężczyzna i
pierwsza kobieta na ziemi, ucieleśniają pierwszą typową parę ludzką. Adam –
symbol ludzkich słabości, grzesznego i ułomnego człowieka. Ewa – pramatka,
symbol kobiecości, łatwowierności, uległości.
Symbolizuje chaos, nieład, niezgodę, czystość, płodność, macierzyństwo.
Ogród Eden – niebo, nieboskłon, mistyczna
ekstaza, tajemnica duszy, szczęście, zbawienie, życie, dom, dziewictwo,
czystość.
Wąż – symbol pierwotnych sił kosmosu,
wieczności, nieśmiertelności, chytrości. Szatan – kusiciel, symbol diabła,
oszusta, zdrady, grzechu, zła.
Drzewo wiadomości - Drzewo poznania dobra i
zła jest symbolem mądrości, roztropności, dającej duszy zdolność
rozeznawania.
Zerwanie owocu z drzewa poznania dobra i
zła jest symbolicznym ukazaniem poznania dobra i zła z pozycji
doświadczenia i przeżycia zła, czyli zawinionej utraty dobra; zabroniona lub
nadmierna wiedza, wina, grzech.
Ciernie i osty – przeciwieństwo błogosławionych
fig i winogron, ziemski mozół, męka, kara za grzech pierworodny
5.
Nauczyciel proponuje refleksję nad toposem homo
viator. Uczniowie analizują fragment fresku Masaccia Wygnanie z raju. Zwracają
uwagę na związek fresku z opowieścią biblijną, starają się odczytać uczucia i
doznania bohaterów oraz znaczenie przestrzeni, w jakiej zostali ukazani. Następnie
sami szukają przykładów dzieł kultury wykorzystujących topos życia jako
wędrówki.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz