Lekcja trwa 90 minut. Na pierwszej lekcji uczniowie poznają założenia antycznych szkół filozoficznych i szukają ich śladów we współczesnej muzyce, na drugiej wykorzystują zdobyte wiadomości do analizy i interpretacji dzieł malarskich.
Temat: Miłośnicy mądrości
Motto:
“ U początku filozofii stoi – zdziwienie.” / Arystoteles
Główne zagadnienia lekcji:
Lekcja poświęcona jest wprowadzeniu informacji na temat filozofii i jej dziedzin, antycznych szkół filozoficznych i ich wybitnych przedstawicieli. Ma skłonić młodzież do stawiania pytań filozoficznych, do refleksji nad światem wartości. Istotnym elementem zajęć będzie analiza freski Rafaela Santi Szkoła ateńska.
Cele lekcji:
Uczeń:
o wie, co jest przedmiotem filozofii i jakie są główne dyscypliny filozoficzne
o stawia podstawowe pytania filozoficzne
o wyjaśnia, kim byli: Tales z Miletu, Pitagoras, Heraklit, Sokrates, Platon, Arystoteles, Diogenes, Zenon z Kition, Epikur, Seneka i Marek Aureliusz
o krótko charakteryzuje najważniejsze założenia filozofii omawianych filozofów greckich (na podstawie podręcznika)
o określa cele, jakie stawiała przed sobą filozofia człowieka
o prezentuje główne szkoły filozoficzne starożytnej Grecji i Rzymu, wskazując ich najważniejsze poglądy (na podstawie podręcznika)
o w swoich wypowiedziach poprawnie używa terminów: platonicy, idealizm platoński, stoicy, epikurejczycy, cynicy, sceptycy (oraz wyrazów pokrewnych)
o korzysta ze słowników i leksykonów
o dostrzega treści filozoficzne we współczesnej muzyce
o interpretuje obrazy Rafaela i Davida, wykorzystując posiadane informacje na temat przedstawionych na nich filozofów
o objaśnia znane sentencje starożytnych filozofów
o znajduje potrzebne informacje w samodzielnie znalezionych źródłach; korzysta z zasobów bibliotecznych – zarówno z tradycyjnego księgozbioru, jak i zapisów elektronicznych
Uwagi dotyczące realizacji:
Lekcja trwa 90 minut. Na pierwszej lekcji uczniowie poznają założenia antycznych szkół filozoficznych i szukają ich śladów we współczesnej muzyce, na drugiej wykorzystują zdobyte wiadomości do analizy i interpretacji dzieł malarskich.
Środki dydaktyczne:
Krzysztof Mrowcewicz, Przeszłość i dziś, s. 44 – 48
Władysław Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury
Kartka z zeszytu
Kartki A4 lub A2 na mapy myśli
Rzutnik lub tablica multimedialna
Marek Grechuta, Świat w obłokach https://www.youtube.com/watch?v=t5gMKT0wjTw
Mezo & Tabb freat. Kasia Wilk, Ważne https://www.youtube.com/watch?v=N2yRRgFUhxA
Karty pracy
Przebieg lekcji:
1. Filozofia i jej dyscypliny – wykład nauczyciela.
Filozofia „umiłowanie mądrości”) – systematyczne i krytyczne rozważania na temat podstawowych problemów i idei, dążące do poznania ich istoty, a także do całościowego zrozumienia świata
Dziedziny filozofii:
· ontologia – dotyczy natury bytu i rzeczywistości;
· epistemologia – zajmuje się problemem poznania, wiedzy, prawdy i ich relacji do rzeczywistości
· aksjologia – nauka o wartościach – wyróżnia się w niej etykę – dotyczącą moralności, norm postępowania, cnót oraz estetykę – dociekającą istoty piękna;
· historia filozofii – bada rozwój myśli filozoficznej;
· logika – nauka o regułach poprawnego rozumowania i uzasadniania twierdzeń.
2. Uczniowie zastanawiają się, jakie pytania stawiają sobie filozofowie, np. skąd wziął się świat?, jak powstał człowiek?, jak człowiek poznaje świat? , czy istnieje prawda absolutna?, jak życz etycznie?, jak osiągnąć szczęście?, czym jest piękno, dobro, zło?, jakie są reguły logicznego myślenia?
3. Wzór na szczęście według starożytnych miłośników mądrości. Na podstawie podręcznika i Słownika mitów i tradycji kultury uczniowie w grupach przygotowują mapę myśli, jak poszczególne szkoły filozoficzne zalecały żyć, aby osiągnąć szczęście.
4. Nauczyciel prosi uczniów, aby ustosunkowali się do pytania: w której antycznej szkole filozoficznej chciałbyś/chciałabyś pobierać nauki? Dlaczego? Młodzież notuje swoje odpowiedzi w zeszytach, odwołując się w uzasadnieniu do wiadomości na temat poszczególnych szkół i do informacji o filozofach greckich. Jeśli wybiera szkołę epikurejczyków, szuka dodatkowych informacji na jej temat w Słowniku mitów i tradycji kultury.
5. Następnie uczniowie wybierają i komentują sentencje filozoficzne, jakie korespondowałyby z wybraną przez nich szkołą. Korzystają przy tym ćwiczeniu z podręcznika oraz wyświetlonych przez nauczyciela sentencji:
6. Nauczyciel proponuje uczniom chwilę z muzyką. Prezentuje „Świat w obłokach” Marka Grechuty i „Ważne” Mazo & Kasi Wilk. Prosi, aby uczniowie zastanowili się, z jakimi szkołami filozoficznymi kojarzą im się zaprezentowane piosenki. Po wysłuchaniu utworów dzielą się swoimi spostrzeżeniami, próbują odszukać w utworach muzycznych myśli filozoficzne. Rozmawiają o proponowanych w nich postawach życiowych.
7. Zadanie dla chętnych: Poszukaj piosenki, która mogłaby być muzycznym znakiem szkoły filozoficznej, którą wybrałeś. Przygotuj jej krótką interpretację.
8. Kolejne zadanie to interpretacja fresku Rafaela „Szkoła ateńska”. Uczniowie pracują w grupach. Ich zadaniem jest próba interpretacji dzieła malarskiego. Mają na podstawie informacji podanych w karcie pracy odnaleźć postaci 6 filozofów. Interpretują gesty postaci, odwołując się do wiedzy o ich poglądach. Następnie uczniowie zastanawiają się, jakie znaczenie dla wymowy fresku ma umieszczenie w centrum Platona i Arystotelesa. Szukają na obrazie postaci renesansowych twórców sportretowanych przez Rafaela i zastanawiają się nad wymową tego zabiegu. Próbują także odczytać znaczenie tła dzieła. Pracę kończy sformułowanie tezy interpretacyjnej.
9. Porównanie efektów pracy grup. Dyskusja nad zaproponowanymi rozwiązaniami. Nauczyciel podkreśla, że dzieło pozostawia wolność w interpretacji i nie wszystkie rozwiązania muszą być takie same.
10. Zadanie domowe. Zanalizuj obraz J. L. Davida, Śmierć Sokratesa. Wykorzystaj wiadomości o filozofie, jego naukach i okolicznościach jego śmierci. Zwróć uwagę na gesty bohaterów dzieła i je zinterpretuj. Weź także pod uwagę rolę światła na płótnie.
Karta pracy do analizy dzieła Rafaela Santi, Szkoła ateńska
„Szkoła ateńska” to słynny fresk Rafaela Santi, który zdobi wnętrze Pałacu Watykańskiego, a dokładnie komnaty Stanza Della Segnatura. Malowidło przedstawia 40 postaci. Wśród nich są słynni filozofowie starożytni i ich uczniowie.
Spróbujcie dokonać interpretacji dzieła, kierując się poniższymi sugestiami.
1. Rozpoznajcie postaci filozofów:
Platon
Umiejscowienie: w centrum obrazu; idzie rozmawiając z Arystotelesem; po lewej stronie ma swoich uczniów i następców – platoników.
Ubiór: czerwony płaszcz.
Gesty i pozy: palec prawej ręki wzniesiony ku górze, wskazuje niebiosa; w drugiej ręce – dzieło filozoficzne.
Arystoteles
Umiejscowienie: w centrum obrazu; po lewej stronie Platona; po swojej lewej stronie ma uczniów i następców – arystotelików .
Ubiór: niebieski płaszcz.
Gesty i pozy: prawą rękę trzyma poziomo, wskazując ziemię, w lewej ma swoje dzieło „Etykę”; głowę zwraca ku Platonowi.
Diogenes
Umiejscowienie: u stóp Platona i Arystotelesa, w pozycji półleżącej, na schodach.
Ubiór: niedbale ubrany, półnagi.
Gesty i pozy: półleżąc, opiera się na prawej ręce, w lewej trzyma jakąś kartkę, którą czyta, nie zwracając uwagi na innych.
Sokrates
Umiejscowienie: na lewo od Platona, w grupie słuchaczy, z którymi rozmawia.
Ubiór: skromna szata w odcieniu brązu.
Gesty i pozy: mówi, gestykulując, obie ręce wyciągnął przed siebie, stoi plecami odwrócony od wchodzących Platona i Arystotelesa .
Pitagoras
Umiejscowienie: na samym dole obrazu.
Ubiór: w jasnej szacie i płaszczu owiniętym wokół nóg.
Gesty i pozy: siedzi, trzymając w ręce otwartą księgę, w której coś pisze.
Heraklit
Umiejscowienie: w grupie ludzi po lewej stronie, na dole obrazu, najbardziej wysunięty ku środkowi.
Ubiór: szary płaszcz.
Gesty i pozy: siedzi na schodach, zamyślony, z głową podpartą, coś pisze na kartce, ale zupełnie na nią nie patrzy, jakby pisał w natchnieniu.
2. Podpiszcie rozpoznanych bohaterów fresku.
3. Wytłumaczcie gesty i zachowania postaci, odwołując się do wiedzy o ich poglądach.
_______________________________________________________________________________________
4. Zauważcie, że po lewej stronie obrazu postaci umieszczone są chronologicznie. Uzupełnijcie wnioski: Rafael Santi po lewej stronie obrazu przedstawia dynamikę rozwoju pierwszego okresu filozofii greckiej, począwszy od ____________________________, poprzez _______________________ a skończywszy na ________________________.
5. Spróbujcie odpowiedzieć na pytanie, dlaczego malarz Platona i Arystotelesa umieścił w centrum fresku. Wykorzystajcie wiedzę o wpływie tych filozofów na historię myśli filozoficznej. W dostępnych źródłach encyklopedycznych sprawdźcie hasła: idealizm i arystotelizm.
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________
6. Na obrazie Rafaela bowiem kilka postaci ma rysy najwybitniejszych renesansowych artystów z pokolenia Rafaela. Mianowicie jako Platon sportretowany został Leonardo da Vinci, jako Heraklit Michał Anioł.
Warto uważnie przyjrzeć się również prawej stronie dzieła. Jako Euklides lub Archimedes – chodzi o pochyloną postać w grupie naukowców z cyrklem w dłoni – Bramante. I wreszcie sportretował też Rafael samego siebie jako postać, której widać tylko samą głowę, znajdującą się po prawej stronie obrazu – pomiędzy uczonym z globusem w dłoni a człowiekiem w białej szacie, którym jest być może Mikołaj Kopernik.
Odnajdźcie te postaci i zastanówcie się, jakie znaczenie dla wymowy fresku ma umieszczenie na nim postaci renesansowych twórców. Jakie podobieństwo między starożytną filozofią a renesansową nauką i sztuką podkreśla Rafael?
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
7. Wiedząc, że Rafael Santi był jednym z czołowych przedstawicieli renesansu w malarstwie i że renesans świadomie nawiązywał do antyku, dokonajcie analizy tła obrazu. Zwróćcie uwagę na łuki nawiązujące do łuków triumfalnych oraz posągi bogów greckich. Po lewej stronie stoi Apollo, po prawej Atena. Dlaczego właśnie te bóstwa? Dlaczego tak właśnie rozmieszczone? Czy można to skojarzyć z postaciami Platona i Arystotelesa, idealisty i systematyka, który uporządkował wiedzę?
Opiszcie tło i zaproponujcie jego interpretację.
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
8. Podsumujcie swoje rozważania i spróbujcie sformułować tezę interpretacyjną obrazu. Jak można odczytać fresk?
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz