Cykl Trenów
Treny – cykl utworów Jana Kochanowskiego
napisany w XVI wieku i poświęcony jego zmarłej córce – Urszulce. Zostały wydane
w 1580 w Krakowie. Poeta napisał w sumie 19 trenów, numerowanych liczbami
rzymskimi. Poprzedził je dedykacją:
Urszuli Kochanowskiej, wdzięcznej, ucieszonej, niepospolitej dziecinie..., https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/treny-motto-i-dedykacja/zakończył
zaś utworem Epitafium Hannie Kochanowskiej
https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/treny-epitafium-hannie-kochanowskiej/.
Są to utwory o charakterze lamentacyjnym, wyrażają żal i rozpacz po śmierci córki.
Są najbardziej osobistym dziełem mistrza z Czarnolasu. Stanowią przede
wszystkim pomnik wystawiony zmarłemu dziecku, lecz są także wyrazem bolesnego
doświadczenia przez los, zrujnowania ideałów człowieka renesansowego, kryzysu
światopoglądowego i prób jego przezwyciężenia. Zakończone są konsolacją
(pocieszeniem)– Trenem XIX (Sen);
wtedy też poeta odnajduje spokój, równowagę duchową.
Geneza Trenów
W
1579 roku zmarła ukochana córka Kochanowskiego, Urszula, wkrótce potem zaś jej
siostra Hanna. Urszuli poeta poświęcił cykl Trenów,
świadomie łamiąc zasady klasycznej teorii poezji. Bohaterami trenów mogły być
tylko osoby dostojne: władcy, rycerze, wybitni twórcy. Utwory Kochanowskiego
mówią o małym, niespełna trzyletnim dziecku.
Obraz Jana Matejki
Jan
Kochanowski nad zwłokami Urszulki – obraz olejny Jana Matejki namalowany
w 1862 roku, uznawany za zaginiony. Do
dziś zachował się jedynie akwarelowy szkic
na papierze w rozmiarze 24 × 32 cm – studium do obrazu.
Na
pierwszym planie dzieła znajduje się postać Jana Kochanowskiego po
stracie swojej córki, Urszuli.
Poeta, pochylając się nad zwłokami dziewczynki, troskliwie obejmuje i całuje
jej główkę. Na twarzy poety widnieje smutek, ból i rozpacz, wynikające ze
śmierci najbliższej mu córki. Sama Urszula ubrana jest w białą sukienkę, w
rękach trzyma krzyż. Postacie ojca i dziecka namalowane są wyrazistymi
kolorami, natomiast pozostała część obrazu jest niewyraźna. Tło obrazu to
ciemny pokój, w kącie którego mieści się zarys sprzętów domowych. Po lewej
stronie wisi obraz Matki Bożej z Jezusem. Obok
stoi paląca się świeca.
Tren jako gatunek
liryczny
Tren, lament, płacz (żałobny) – utwór
liryczny o charakterze żałobnym, wywodzący się ze starogreckiej poezji
funeralnej, blisko spokrewniony z elegią, odmiana pieśni lamentacyjnej.
Utwory
takie były poświęcane zmarłej osobie i wyrażały żal oraz smutek z powodu jej odejścia,
a także przedstawiały
jej cnoty i zasługi. Twórcami trenów byli m.in. Symonides z Keos i
Pindar (w Grecji) oraz Newiusz i Owidiusz (w Rzymie).
Do
antycznej tradycji nawiązywali poeci renesansowi, a wśród nich Jan Kochanowski.
Współcześni
twórcy trenów Krzysztof Kamil Baczyński, Konstanty Ildefons Gałczyński,
Władysław Broniewski, Anna Kamieńska.
Tren to wywodzący
się ze starożytności gatunek poezji żałobnej, który:
§
opiewa cnoty zmarłego
§ wyraża ból po jego stracie
§ zawiera pocieszenie
§ jest napisany podniosłym stylem
Data i miejsce
urodzenia
Edukacja
Poglądy
Podróże
Języki twórczości
Kariera dworska
Twórczość w okresie dworskim
Rodzina
Twórczość w okresie czarnoleskim
Data i miejsce śmierci
|
1530 r. , Sycyna
Akademia Krakowska, Królewiec, Padwa
Humanista
Królewiec, Padwa, Neapol, Rzym, Paryż,
Marsylia
Łacina, język ojczysty
Dworzanin na dworach magnackich,
sekretarz króla Zygmunta II Augusta
Fraszki, pieśni
Żona: Dorota Podlodowska, 7 dzieci
Fraszki, pieśni, „Odprawa posłów
greckich”, „Psałterz Dawidów”, „Treny”
1584, Lublin
|
Najwybitniejszy
poeta polskiego renesansu, uważany za
największego przed Mickiewiczem, dramaturg, autor pierwszego polskiego
dramatu, myśliciel. Twórca nowoczesnego polskiego języka literackiego. Jego
poezja odznacza się bogactwem form gatunkowych.
|
|
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz