I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie
zawartych w nich informacji.
3. Świadomość językowa. Uczeń:
2) zna pojęcia znaku i systemu
znaków; uzasadnia, że język jest systemem znaków; rozróżnia znaki werbalne i niewerbalne,
ma świadomość ich różnych funkcji i sposobów interpretacji.
Uczeń:
● Rozumie,
czym jest znak,
● Poznaje
pojęcie znaku i system znaku,
● Rozróżnia
znak werbalny i niewerbalny,
● Wskazuje
na zastosowanie treści znaku w tekście literackim/inscenizacji,
● Ma
świadomość różnych funkcji znaku i możliwości jego interpretacji,
● Utrwala
wiedzę o pantomimie.
● Analiza
utworu literackiego (poetyckiego), analiza inscenizacji (pantomimy),
● Rozumienie
zastosowanych w utworze środków wyrazu artystycznego,
● Definiowanie
pojęcia znaku,
● Rozróżnianie
znaków werbalnych i niewerbalnych,
● Sprawne
korzystanie ze słowników.
● Porozumiewanie
się w języku ojczystym,
● Umiejętność
uczenia się,
● Świadomość
i ekspresja kulturalna.
● Tekst
literacki (kopie kserograficzne): Małgorzata Hillar „Zakochana”[1],
● Dowolnie
wybrany słownik języka polskiego,
●
Sprzęt multimedialny (komputer podłączony do
telewizora/projektor multimedialny/tablica interaktywna),
● Zasób
multimedialny: film „Zechce pan usiąść...”.
● Podające:
pogadanka, wykład informacyjny,
● Problemowe
aktywizujące: dyskusja,
● Eksponująca:
film,
● Praktyczna:
praca z tekstem.
● Zbiorowa
jednolita,
● Indywidualna
jednolita,
● Grupowa
zróżnicowana.
Nauczyciel wita uczniów i zapoznaje
ich z tematem zajęć. Potem prosi, aby wyobrazili sobie, że są w obcym,
nieznanym nikomu z nich mieście.
Nie mają przy sobie mapy, nawigacji
itp., a muszą dotrzeć do znajdującego się dość blisko punktu A (np. trzeba
skręcić w lewo, na skrzyżowaniu w prawo i potem iść prosto).
Zatrzymują przechodnia i pytają o drogę – problem w tym, że ich
rozmówca nie zna zbyt dobrze języka, którym się posługują; rozumie zaledwie
kilka słów. Czy mogą mimo wszystko się porozumieć? Czego użyją (komunikacja
pozawerbalna)? Czy gesty, mimika i inne sposoby komunikacji pozwolą na
poprawne wskazanie i potem odnalezienie drogi do punktu A?
Uczniowie dyskutują na ten temat.
Następnie nauczyciel prosi dwie chętne osoby o odegranie podobnej scenki.
Po inscenizacji następuje podsumowanie wniosków o niewerbalnym
porozumiewaniu się.
Nauczyciel rozdaje uczniom
kserokopie wiersza Małgorzaty Hillar pt. „Zakochana”, na których nie ma
zapisanego tytułu. Poleca im przeczytać tekst i zastanowić się, kim jest
bohaterka wiersza.
Małgorzata Hillar
„Zakochana”
Idzie ulicą
jakby tańczyła
na baletowym popisie
Uśmiecha się
do dziecka w wózku
do wróbla
który stracił ogon
Te kropki na sukience
myśli
mają kolor jego oczu
Od rana powtarza
najmilsze imię
i wychodzi z domu
w jednej pończosze.
Po chwili nauczyciel zadaje
uczniom pytania:
● W
jaki sposób zachowuje się bohaterka wiersza?
● Czy
coś ilustruje jej stan emocjonalny?
● Jakie
znaki daje obserwatorom?
● Jaki
tytuł pasowałby do tego utworu? (Po propozycjach uczniów podaje oryginalny
tytuł).
Kieruje rozmową tak, aby młodzież
wskazała na pojęcie znaku jako nośnika treści komunikacyjnych. Poleca uczniom
sprawdzenie tego terminu w słowniku języka polskiego. Zapisuje na tablicy
słowo „znak”, a dookoła niego najważniejsze jego cechy podane przez
uczniów. Następnie tłumaczy zależność między znakami, która tworzy system
znaków – czyli język. Zarysowuje też wstępnie schemat komunikacji znakowej
według Romana Jakobsona (rozwinięcie tematu na innych, osobnych zajęciach):
Kontekst
Nadawca ----------> Komunikat
----------> Odbiorca
Kontakt
Kod
Kolejnym etapem zajęć jest praca z zasobem
multimedialnym. Zechce pan usiąść
Nauczyciel odtwarza film, a po emisji prosi uczniów o interpretację.
Zadaje pytania:
● Jaką
scenkę przedstawia film?
● Co
robią bohaterowie?
● Jakie
emocje i zachowania wyrażają? (czekanie, zniecierpliwienie, uprzejmość,
grzeczność, zadowolenie itp.). Skąd to wiemy?
Następnie prowadzący zajęcia
prosi uczniów o przypomnienie charakterystyki obejrzanej przed chwilą
formy przedstawienia (pantomima). Podsumowanie i utrwalenie wiadomości
na jej temat.
Nauczyciel prosi kilku chętnych,
aby za pomocą pantomimy przekazali klasie jakąś wiadomość, hasło itp. Uczniowie
proponują tematy scenek; powinni uwzględnić kontekst danej sytuacji i wynikające
z niego możliwości interpretacji tej samej sceny (przykładowe tematy
scenek: powitanie kolegów na boisku szkolnym – jak tę samą sytuację będą
widzieć różni jej uczestnicy, np. strażnik miejski lub starsza pani). Praca
może odbywać się w parach, trójkach. Uczniowie odgrywają cztery, pięć
scenek.
Na podstawie obejrzanego filmu i własnych
obserwacji uczniowie mają za zadanie określić, jakie gesty/znaki/mimika
sugerują uprzejme i nieuprzejme zachowania społeczne. Nauczyciel prosi,
aby młodzież zastanowiła się, w jakich sytuacjach używamy takich
niewerbalnych znaków (np. na drodze, podczas jazdy samochodem, kiedy widzimy,
ale nie słyszymy odbiorcy komunikatu, a chcemy go np. pozdrowić itp.),
kiedy są one szczególnie ważne (kierowanie ruchem przez policjanta, akcje
wojskowe itp.).
Uczeń zdolny może podać przykłady
systemów znaków (języków), które nie wykorzystują słów, np. indiańskie znaki
dymne, alfabet Morse’a itp. i określić ich zasady.
[1] Proponowane
źródło: Małgorzata Hillar, Zakochana,
[w:] Taż, Prośba do macierzanki,
Czytelnik, Warszawa 1959 lub [w:] Od
Staffa do Wojaczka. Poezja polska 1939–1985. Antologia, pod red. B.
Drozdowskiego i B. Urbankowskiego, tom II, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1988.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz