Motto: Słowa uczą, przykłady pociągają.
Główne zagadnienia lekcji:
Na lekcji uczniowie opracują ważne toposy mitologiczne: zanalizują wskazane mity, przedstawią sposób funkcjonowania toposu i go zinterpretują, wymienią teksty kultury zawierające ten topos i zbadają, czy uległ on ewolucjom. Przygotują się do systematycznego gromadzenia kart motywów literackich. Przećwiczą tworzenie map myśli.
Cele lekcji:
Uczeń:
- dostrzega w utworach znanych ze szkoły podstawowej motywy pochodzące z mitologii greckiej, wzbogaca interpretację wskazanych przez siebie tekstów o treści symboliczne;
- wykazuje się znajomością wielu mitów;
- rozpoznaje problematykę wybranych mitów, poddaje ją refleksji;
- rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje najbardziej znane toposy i dostrzega ich żywotność w utworach literackich i innych tekstach kultury, określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;
- tworzy notatkę syntetyzującą
Uwagi dotyczące realizacji lekcji:
Zajęcia trwają 45 minut. Uczniowie pracują w grupach ,a następnie wspólnie budują mapę myśli.
Środki dydaktyczne:
Przebieg lekcji:
Lekcję zaczyna gra edukacyjna Motywy literackie https://learningapps.org/display?v=pwffuvrwn19 polegająca na pogrupowaniu informacji o bohaterach mitycznych i postaciach z lektur omawianych w szkole podstawowej w zależności od realizowanego motywu literackiego. Po wykonaniu ćwiczenia uczniowie budują definicję motywu i toposu literackiego. Przypominają definicję archetypu.
Motyw literacki - najmniejsza elementarna jednostka świata przedstawionego dzieła: zdarzenie, przedmiot, cecha, sytuacja, przeżycie. Powtarzające się na przestrzeni wieków motywy to toposy.
Archetyp
1. «pierwowzór jakiejś postaci, zdarzenia, motywu»
2. «w psychoanalitycznej teorii C. G. Junga: wspólny wszystkim ludziom, dziedziczny wzorzec reagowania i postrzegania świata»
Opracowanie popularnych motywów mitologicznych – mapa mentalna. Uczniowie pracują w 4 grupach. Każda grupa opracowuje jeden topos: analizuje wskazane mity, przedstawia sposób funkcjonowania toposu i go interpretuje, wymienia teksty kultury zawierające ten topos i bada, czy uległ on ewolucjom. Uczniowie korzystają z Mitologii Jana Parandowskiego i schematu w karcie pracy.
Zajęcia trwają 45 minut. Uczniowie pracują w grupach ,a następnie wspólnie budują mapę myśli.
Środki dydaktyczne:
- Krzysztof Mrowcewicz, Przeszłość i dziś, cz. 1, s. 29–35
- Jan Parandowski, Mitologia
- Gra dydaktyczna Motywy literackie https://learningapps.org/display?v=pwffuvrwn19
- Mapa myśli Mityczne motywy wędrowne
- Przykładowe karty motywów literackich
- Kartka z zeszytu
- Pojęcia i terminy:
- Motyw, topos, archetyp
Przebieg lekcji:
Lekcję zaczyna gra edukacyjna Motywy literackie https://learningapps.org/display?v=pwffuvrwn19 polegająca na pogrupowaniu informacji o bohaterach mitycznych i postaciach z lektur omawianych w szkole podstawowej w zależności od realizowanego motywu literackiego. Po wykonaniu ćwiczenia uczniowie budują definicję motywu i toposu literackiego. Przypominają definicję archetypu.
Motyw literacki - najmniejsza elementarna jednostka świata przedstawionego dzieła: zdarzenie, przedmiot, cecha, sytuacja, przeżycie. Powtarzające się na przestrzeni wieków motywy to toposy.
Archetyp
1. «pierwowzór jakiejś postaci, zdarzenia, motywu»
2. «w psychoanalitycznej teorii C. G. Junga: wspólny wszystkim ludziom, dziedziczny wzorzec reagowania i postrzegania świata»
Opracowanie popularnych motywów mitologicznych – mapa mentalna. Uczniowie pracują w 4 grupach. Każda grupa opracowuje jeden topos: analizuje wskazane mity, przedstawia sposób funkcjonowania toposu i go interpretuje, wymienia teksty kultury zawierające ten topos i bada, czy uległ on ewolucjom. Uczniowie korzystają z Mitologii Jana Parandowskiego i schematu w karcie pracy.
Po wykonaniu zadania liderzy grup prezentują rozwiązania. Na tablicy powstaje mapa mentalna, którą uczniowie mogą sfotografować i wkleić do zeszytu.
Nauczyciel omawia zasady przygotowania kart motywów i ustala z klasą, w jakiej formie będą one gromadzone. Młodzież może wybrać między prowadzeniem zeszytu motywów, w którym każdy motyw mieści się na innej stronie (stronach), założeniem segregatora lub wydzieleniem oddzielnego miejsca w istniejącym segregatorze na karty motywów, założeniem teczki motywów.
Nauczyciel poleca, aby w każdym miesiącu uczeń opracował co najmniej jedną kartę motywu. Odwoływać się w niej może do lektur ze szkoły podstawowej, średniej lub tekstów poznanych samodzielnie. Może wykorzystywać także inne teksty kultury.
Karta pracy I. Mityczne miejsca wspólne w kulturze europejskiej
Przeanalizuj mity zawierające motyw wędrówki i uzupełnij schemat.
WĘDRÓWKA
wyprawa Jazona po złote runo __________________________________________________
cel: _______________________________________________________________________
znaczenie symboliczne: _______________________________________________________
powrót Odyseusza do Itaki
przyczyna: _________________________________________________________________
cel: _______________________________________________________________________
znaczenie symboliczne: _______________________________________________________
wyprawa Tezeusza do Aten
przyczyna: _________________________________________________________________
cel: _______________________________________________________________________
znaczenie symboliczne: ______________________________________________________
podróż Edypa z Koryntu do Teb
przyczyna: _________________________________________________________________
cel: _______________________________________________________________________
znaczenie symboliczne: _______________________________________________________
Wypisz słowa klucze pasujące do tych wszystkich wędrówek.
__________________________________________________________________________
Podaj przykład dzieła literackiego zawierającego motyw wędrówki i odpowiedz na pytania. Dzieło literackie: Kto wędrował? Z jakiego powodu? W jakim celu? Czy wędrówka w tym dziele przypomina któryś z motywów mitologicznych? Dlaczego?
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
Karta pracy II. Mityczne miejsca wspólne w kulturze europejskiej
WINA I KARA
Przeanalizuj mity zawierające motyw winy i kary i uzupełnij schemat.
Tantal
występek:_______________________________________________________________________
kara: ___________________________________________________________________________
znaczenie symboliczne: ____________________________________________________________
Syzyf
występek:_______________________________________________________________________
kara: ___________________________________________________________________________
znaczenie symboliczne: ____________________________________________________________
Klitajmestra
występek:_______________________________________________________________________
kara: ___________________________________________________________________________
znaczenie symboliczne:____________________________________________________________
Prometeusz
występek: _______________________________________________________________________
kara: ___________________________________________________________________________
znaczenie symboliczne: ____________________________________________________________
Wypisz słowa klucze pasujące do tych wszystkich obrazów winy i kary.
________________________________________________________________________________
Podaj przykład dzieła literackiego zawierającego motyw winy i kary i odpowiedz na pytania.
Dzieło literackie: Kto zawinił? Jaka spotkała go kara? Czy wina i kara w tym dziele przypomina któryś z motywów mitologicznych? Dlaczego?
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
Karta pracy III. Mityczne miejsca wspólne w kulturze europejskiej
NIESZCZĘŚLIWA MIŁOŚĆ
Przeanalizuj mity zawierające motyw nieszczęśliwej miłości i uzupełnij schemat.
Apollo i Dafne
przyczyna: ______________________________________________________________________
skutek: _________________________________________________________________________
znaczenie symboliczne: ___________________________________________________________
Jazon i Medea
przyczyna: ______________________________________________________________________
skutek: _________________________________________________________________________
znaczenie symboliczne: ___________________________________________________________
Afrodyta i Adonis
przyczyna: ______________________________________________________________________
skutek: _________________________________________________________________________
znaczenie symboliczne: ____________________________________________________________
Eros i Psyche
przyczyna: _______________________________________________________________________
skutek: __________________________________________________________________________
znaczenie symboliczne: _____________________________________________________________
Wypisz słowa klucze pasujące do tych wszystkich obrazów nieszczęśliwej miłości.
_________________________________________________________________________________
Podaj przykład dzieła literackiego zawierającego motyw nieszczęśliwej miłości i odpowiedz na pytania.
Dzieło literackie: Bohaterowie? Przyczyna niespełnienia? Czy miłość w tym dziele przypomina któryś z motywów mitologicznych? Dlaczego?
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
Karta pracy IV. Mityczne miejsca wspólne w kulturze europejskiej
CIERPIĄCY RODZIC
Przeanalizuj mity zawierające motyw cierpiącego rodzica i uzupełnij schemat.
Niobe
historia: ________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
znaczenie symboliczne: ___________________________________________________________
Demeter
historia: _________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
znaczenie symboliczne: _____________________________________________________________
Tetyda
historia: _________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
znaczenie symboliczne: ____________________________________________________________
Jokasta
historia: __________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
znaczenie symboliczne: ______________________________________________________________
Wypisz słowa klucze pasujące do tych wszystkich obrazów cierpiącego rodzica.
_________________________________________________________________________________
Podaj przykład dzieła literackiego zawierającego motyw cierpiącego rodzica i odpowiedz na pytania.
Dzieło literackie: Bohaterowie? Przyczyna cierpienia? Czy cierpienie w tym dziele przypomina któryś z motywów mitologicznych? Dlaczego?
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
Przykładowe odpowiedzi do kart pracy Mityczne miejsca wspólne w kulturze europejskiej
Grupa I Wędrówka
Wyprawa Jazona po złote runo
– przyczyna: Jazona wysłał król Pelias, aby się go pozbyć z państwa,
cel: zdobycie czegoś właściwie niemożliwego do zdobycia – złotego runa,
znaczenie symboliczne: wędrówka jako wyzwanie;
Wędrówka Odyseusza do Itaki
– przyczyna: zemsta Posejdona za niepotrzebne okaleczenie Polifema przez Odysa,
cel: powrót do domu, do rodziny i ojczyzny,
znaczenie symboliczne: wędrówka jako przezwyciężanie słabości, walka z przeciwnościami losu
i własnymi słabościami, szukanie swego miejsca na ziemi;
Wyprawa Tezeusza do Aten
– przyczyna: pragnienie uwolnienia Ateńczyków od krwawego potwora,
cel: zabicie Minotaura, wyzwolenie rodaków,
znaczenie symboliczne: spełnienie obowiązku wobec ojczyzny, wypełnienie misji;
Podróż Edypa z Koryntu do Teb
– przyczyna: ucieczka przed fatum,
cel: uniknięcie zbrodni, przechytrzenie bogów, bunt przeciw przeznaczeniu,
znaczenie symboliczne: wędrówka jako ucieczka, pragnienie zmiany losu, poszukiwanie lepszego życia,
Słowa klucze: aktywność, działanie, zmiana, wyznaczenie celu, pokonywanie słabości, przygoda, wyzwanie, walka, dojrzewanie, walka z przeciwnościami losu i samym sobą
Przykład z literatury:
Antoine de Saint-Exupéry Mały Książę,
kto wędrował: tytułowy bohater,
z jakiego powodu: szuka przyjaciela, z powodu nieporozumienia z różą,
w jakim celu: chęć zrozumienia świata, odnalezienia swego miejsca w życiu, powrót do domu, Podobny motyw mitologiczny: historia Odyseusza – Mały Książę jak Odys szuka swego miejsca na świecie, wędrówka pozwala mu dojrzeć, zrozumieć wiele spraw, zrewidować swoje postępowanie
Grupa II Wina i kara
Tantal
– występek: chciał sprawdzić moc bogów i na uczcie podał im pieczeń z własnego syna,
kara: strącony do Tartaru cierpi wieczny głód i pragnienie,
znaczenie symboliczne: każdy, kto nie docenia boskich mocy i szydzi z bogów, zostanie surowo ukarany;
Syzyf
– występek: oszukał bogów, uwięził bożka śmierci Tanatosa, przechytrzył Hadesa,
kara: wtaczanie wielkiego głazu na górę, który przed samym szczytem spada na sam dół,
znaczenie symboliczne: kara czeka tego, kto chce zmienić naturalny porządek świata i wkracza w boskie kompetencje;
Klitajmestra
– występek: zabiła męża Agamemnona, by ukryć swą niewierność,
kara: została zamordowana przez własnego syna,
znaczenie symboliczne: zbrodnia rodzi zbrodnię, jeden występek pociąga za sobą następny;
Prometeusz
–występek: wiedziony altruistyczną chęcią pomocy ludziom wykradł bogom ogień, zakpił z Zeusa przy składaniu ofiary,
kara: przykuty do skał Kaukazu cierpi nieludzkie męki, orzeł wydziobuje mu wątrobę, która odrasta, znaczenie symboliczne: kara spotka każdego, kto buntuje się przeciw bogom, nawet jeśli jego pobudki są szlachetne
Słowa klucze:
sprzeniewierzenie się zasadom, wystąpienie przeciwko bogom, nieuchronność kary, kara związana z występkiem, zemsta bogów
Przykład z literatury: Adam Mickiewicz II część Dziadów,
kto zawinił: Zły Pan,
jaka spotkała go kara: Widmo nękają drapieżne ptaki – dusze skrzywdzonych przez niego ludzi, nie pozwalają mu niczego zjeść ani wypić, Zły Pan jest zawieszony pomiędzy niebem a ziemią, przygląda się z zazdrością biesiadującym ludziom,
Podobny motyw mitologiczny: postawa Tantala – Zły Pan był równie okrutny i pozbawiony ludzkich uczuć, złamał podstawowe prawa boskie
Grupa III Nieszczęśliwa miłość
Apollo i Dafne
– przyczyna: Eros zemścił się na Apollinie i ugodził strzałą miłości boga, a nimfę strzałą – nienawiści,
skutek: Dafne wolała zostać zamieniona w drzewo niż ulec Apollinowi,
znaczenie symboliczne: przyczyną nieszczęścia jest niedopasowanie, nieodwzajemnienie uczuć;
Jazon i Medea
– przyczyna: Jazon wykorzystał i zdradził czarodziejkę,
skutek: Medea zemściła się pośrednio na Jazonie – zamordowała ich własnych synów,
znaczenie symboliczne: przyczyną nieszczęścia stała się zdrada, która obudziła chęć odwetu, a nawet nienawiść do dzieci zrodzonych z takiego związku;
Afrodyta i Adonis
– przyczyna: śmierć mężczyzny, który został rozszarpany przez dzika,
skutek: kochanek, dzięki litości Zeusa pół roku spędza w podziemiach, drugą połowę z boginią,
znaczenie symboliczne: śmierć ukochanego burzy szczęście kochanków, jednak miłość przezwycięża śmierć, kochanek wciąż żyje w sercu kochanki;
Eros i Psyche
– przyczyna: Eros nie mógł wyjawić Psyche, kim jest, bo nie wykonał rozkazu Afrodyty,
skutek: samotność Psyche, zemsta Afrodyty,
znaczenie symboliczne: nieszczęście w miłości może spowodować fakt, że ukrywamy przed ukochaną osobą to, kim jesteśmy
Słowa klucze: paradoksalne uczucie, przeszkody, miłość niosąca cierpienie, poczucie straty, tęsknota i ból
Przykład z literatury: William Szekspir Romeo i Julia, bohaterowie: Romeo Monteki i Julia Kapulet, przyczyna niespełnienia: nienawiść między rodzinami,
skutek: śmierć,
Podobny motyw mitologiczny: Afrodyta i Adonis – piękną historię miłosną brutalnie przerywa śmierć.
Grupa IV Cierpiący rodzic
Niobe
– historia: Apollo i Artemida ukarali dumną ze swego macierzyństwa Niobe, za karę za wywyższanie się nad ich matką Latoną uśmiercili jej czternaścioro dzieci, rozpacz Niobe była tak wielka, że bogowie z litości zamienili ją w kamień, jednak nawet wówczas nie przestała płakać,
znaczenie symboliczne: rozpacz matki po stracie dzieci jest niewyobrażalna, śmierć dzieci przeczy
naturalnemu porządkowi, powoduje, że życie traci sens;
Demeter
– historia: jej córkę porwał Hades do królestwa śmierci, matka nie mogła pogodzić się z rozłąką, żałobę Demeter ukoił Zeus – Persefona miała spędzać część roku z matką, a część z mężem,
znaczenie symboliczne: rozłąka z dzieckiem i tęsknota za nim jest największą tragedią matki;
Tetyda
– historia: aby uchronić syna, Achillesa, przed śmiercią, Tetyda wykąpała go w Styksie, Achilles został jednak ugodzony w piętę i zginął, Tetyda rozpaczała po nim w kole nereid,
znaczenie symboliczne: matka za wszelką cenę chce uchronić dziecko przed niebezpieczeństwami, nie może jednak usunąć cierpienia z jego życia;
Jokasta
–historia: kobieta porzuciła własne dziecko, by uniknąć ciążącego na nim fatum, jednak gdy przeznaczenie się dopełniło, popełniła samobójstwo z powodu wyrzutów sumienia,
znaczenie symboliczne: przyczyną cierpienia matki jest odkrycie dramatycznej prawdy o sobie i dziecku.
Słowa klucze: strata, odwrócenie naturalnego porządku, rozpacz, ból, poczucie krzywdy i niesprawiedliwości
Przykład z literatury:
Jan Kochanowski Treny,
bohaterowie: podmiot liryczny, którego możemy utożsamić z samym poetą, i Urszulka – jego córka,
przyczyna cierpienia: śmierć córki,
Podobny motyw mitologiczny: Niobe – Kochanowski podobnie jak Niobe stracił ukochane dziecko, nic nie jest w stanie ukoić jego bólu, nie rozumie, dlaczego Bóg odebrał mu Urszulę.
Zadanie domowe: Przynieś tekst Antygony oraz "pudełko z lekturą".
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz