Karty pracy do Pieśni XXV

Analiza i interpretacja Hymnu do Boga Jana Kochanowskiego
Zagadnienia	Pytania/polecenia	Odpowiedzi	Cytaty	Konteksty	Spostrzeżenia interpretacyjne
Obraz Boga w Hymnie	Kim jest Bóg?			Renesansowa a średniowieczna koncepcja Boga
	Jaki jest Bóg?
Obraz świata w Hymnie	Wyodrębnij elementy dzieła stworzenia			Renesansowa koncepcja piękna
Relacje człowieka z Bogiem	Zanalizuj 7 początkowych i 4 kończące utwór wersy. Jakie uczucia człowiek kieruje do Boga? Jak może Mu podziękować za Jego dobrodziejstwa?		Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary?/ Czego za dobrodziejstwa, którym nie masz miary?/Kościół Cię nie ogarnie, wszędy pełno Ciebie:/ I w otchłaniach, i w morzu, na ziemi, na niebie. /Złota też, wiem, nie pragniesz, bo to wszytko Twoje,/Cokolwiek na tym świecie człowiek mieni swoje. / Wdzięcznym Cię tedy sercem. Panie, wyznawamy,/Bo nad to przystojniejszej ofiary nie mamy.	Renesansowe pojęcie godności człowieka
			Bądź na wieki pochwalon, Nieśmiertelny Panie!/ Twoja łaska, Twa dobroć nigdy nie ustanie. /Chowaj nas, póki raczysz, na tej niskiej ziemi,/Jedno zawżdy niech będziem pod skrzydłami Twemi.
	Zinterpretuj wskazane  wersy		Kościół Cię nie ogarnie, wszędy pełno Ciebie	Reformacja, ruchy reformacyjne.
			Złota też, wiem, nie pragniesz, bo to wszystko Twoje,/cokolwiek na tej ziemi człowiek mieni swoje	Reformacja - sprzeciw wobec handlu odpustami.
Język i styl utworu	Określ cechy pieśni jako hymnu			Wiedza teoretyczno-literacka – hymn, pieśń (jeśli trzeba, możesz skorzystać ze Słownika terminów literackich).
	Ustal, z jakich środków stylistycznych korzysta Kochanowski, nazwij je i określ funkcje w tekście, czyli napisz, po co je poeta zastosował.			Wiedza teoretyczno-literacka – środki stylistyczne i ich funkcje
Wniosek podsumowujący, czyli uogólnienie spostrzeżeń: teza interpretacyjna	Utwór Jana Kochanowskiego [Czego chcesz od nas, Panie za Twe hojne dary…] to _______________________________________ _________________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________________________

Przykładowe rozwiązanie

Analiza i interpretacja Hymnu do Boga Jana Kochanowskiego
Zagadnienia	Pytania/ polecenia	Odpowiedzi	Cytaty	Konteksty	Spostrzeżenia interpretacyjne
Obraz Boga w Hymnie	Kim jest Bóg?	Stwórca świata	Tyś założył fundament nieobeszłej ziemi	Renesansowa a średniowieczna koncepcja Boga	Bóg przedstawiony jest jako doskonały artysta i rzemieślnik, który nie tylko stworzył najwyższe arcydzieło, ale wprowadził w nie ład, harmonię i ustanowił prawa, jakie rządzą światem. Nadal się nim opiekuje i wszystkich żywi.  Taka koncepcja Boga jest zgodna z renesansowym spojrzeniem na Najwyższego. Człowiek renesansu widział w Bogu połączenie ideałów piękna, prawdy i dobra. To zupełnie inne myślenie niż w średniowieczu, kiedy Boga postrzegano jako często okrutnego, ale sprawiedliwego Ojca świata, surowego Sędziego i wymagającego Pana.
		Architekt, budowniczy	Tyś niebo zbudował,
		Artysta	I złotymi gwiazdami ślicznieś uhaftował
		Władca	Tyś Pan wszystkiego świata
		Żywiciel	Z Twoich rąk wszelkie zwierzę patrza swej żywności
		Opiekun	A Ty każdego żywisz w swej szczodrobliwości
	Jaki jest Bóg?	wszechmocny	Tobie k`woli rozliczne kwiatki Wiosna rodzi
		wszechobecny	Wszędy pełno Ciebie i w otchłaniach, i w morzu, na ziemi, na niebie
		nieśmiertelny	Nieśmiertelny Panie
		hojny	Czego chcesz.[…] za Twe hojne dary
		dobry	Za dobrodziejstwa, którym nie masz miary
		szczodrobliwy	A Ty każdego żywisz w swej szczodrobliwości
Obraz świata w Hymnie	Wyodrębnij elementy dzieła stworzenia	Kosmos	Tyś niebo zbudował i złotymi gwiazdami ślicznieś uhaftował	Renesansowa koncepcja piękna	Bóg Artysta i Rzemieślnik zbudował piękny, przemyślany świat, który ma bogactwo form życia. Panuje na nim ład i harmonia. Bóg ustanowił takie prawa rządzące życiem, aby każdy najmniejszy element znalazł swoje miejsce. Świat jest doskonałym dziełem zbudowanym dla człowieka i ofiarowanym mu w darze. Takie pojmowanie dzieła stworzenia jest charakterystyczne dla renesansu, który przyjął klasyczny kanon piękna. To, co piękne, jest harmonijne, uporządkowane, zachowuje umiar w dekoracjach.
		Kula ziemska	Tyś fundament założył nieobeszłej ziemi
		Roślinność	I przykryłeś jej nagość zioły rozlicznemi
		Wody	Rzeki wód nieprzebranych wielką hojność mają
		Prawa rządzące światem	Jasny dzień i noc ciemna swoje czasy znają; Morze zamierzonych granic przekroczyć się boi
Relacje człowieka z Bogiem	Zanalizuj 7 początkowych i 4 kończące utwór wersy. Jakie uczucia człowiek kieruje do Boga? Jak może Mu podziękować za Jego dobrodziejstwa?	Człowiek nie ma nic, czym mógłby zadośćuczynić hojnym darom Boga. Może Go jedynie wychwalać i wyznawać. Wobec Boga czuje wdzięczność, ufność, oddanie i miłość. Dziękować może Mu jedynie wychwalaniem, oddaniem, pokładaniem swojej nadziei w Jego woli.	Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary?/ Czego za dobrodziejstwa, którym nie masz miary?/Kościół Cię nie ogarnie, wszędy pełno Ciebie:/ I w otchłaniach, i w morzu, na ziemi, na niebie. /Złota też, wiem, nie pragniesz, bo to wszytko Twoje,/Cokolwiek na tym świecie człowiek mieni swoje. / Wdzięcznym Cię tedy sercem. Panie, wyznawamy,/Bo nad to przystojniejszej ofiary nie mamy.	Renesansowe pojęcie godności człowieka	Bóg jest Stworzycielem pięknego świata. Człowiek wychwala Go doceniając piękno i dobro darów, jakie otrzymał oraz przyjmując Pana wdzięcznym sercem i miłością.  Poddaje się Jego woli i ufnie błaga Go o opiekę do końca swoich dni.
			Bądź na wieki pochwalon, Nieśmiertelny Panie!/ Twoja łaska, Twa dobroć nigdy nie ustanie. /Chowaj nas, póki raczysz, na tej niskiej ziemi,/Jedno zawżdy niech będziem pod skrzydłami Twemi.
	Zinterpretuj wskazane  wersy	Bóg jest większy niż wszystkie religie. Jest wszędzie, w całym otaczającym nas świecie.	Kościół Cię nie ogarnie, wszędy pełno Ciebie	Reformacja, ruchy reformacyjne.	W renesansie toczyła się debata nad naprawą Kościoła.  Powstało wiele nowych wyznań, które różniły się między sobą doktryną religijną, miały jednak pewne cechy wspólne. Najważniejszą z nich było przekonanie, że jedyny, dobry Bóg stworzył świat i jest dawcą życia. Jan Kochanowski choć pochodził z rodziny katolickiej zetknął się zarówno z luteranizmem, kalwinizmem, arianizmem, dlatego w Hymnie podkreśla to, co łączy chrześcijan, a nie to, co dzieli. Zwraca uwagę, że Boga nie ograniczają mury kościołów ani różnice wyznaniowe.
		Bogu nie można podziękować za Jego dary żadnymi pieniędzmi, żadną materialną rzeczą, bo cokolwiek człowiek uważa za swoje, tal naprawdę należy do Stwórcy.	Złota też, wiem, nie pragniesz, bo to wszystko Twoje,/cokolwiek na tej ziemi człowiek mieni swoje	Reformacja - sprzeciw wobec handlu odpustami.	Reformacja wiązała się także ze sprzeciwem wobec handlu odpustami. Stąd u Kochanowskiego pojawia się twierdzenie, że Boga przekupić nie można, że On posiada wszystko. Ciekawe jest to, że tę kwestię podejmuje podmiot lityczny w 1 osobie liczby pojedynczej, kreując się na mędrca, który wie i rozumie więcej niż inni.
Język i styl utworu	Określ cechy pieśni jako hymnu	Pieśń – utwór wierszowany, dawniej śpiewany przy dźwiękach liry. Utwór rytmiczny, stroficzny o różnej tematyce. Hymn – uroczysta pieśń pochwalna sławiąca bóstwo lub wybitną postać. Utrzymana w podniosłym nastroju.	- stroficzność Czego chcesz od nas, Panie za Twe hojne dary?/ Czego za dobrodziejstwa, którym nie masz miary. - 13 sylab w wersie; - rymy parzyste, żeńskie	Wiedza teoretyczno-literacka – hymn, pieśń (jeśli trzeba, możesz skorzystać ze Słownika terminów literackich).	Utwór Kochanowskiego jest hymnem pochwalnym skierowanym do Boga, któremu wdzięczni wyznawcy dziękują za dobrodziejstwa na świecie. Pieśń ma uroczysty charakter. Jest wychwalaniem Niewidzialnego przez zachwyt nad widzialnym dziełem Stwórcy.
	Ustal, z jakich środków stylistycznych korzysta Kochanowski, nazwij je i określ funkcje w tekście, czyli napisz, po co je poeta zastosował.	Apostrofy	Bądź na wieki pochwalon, nieśmiertelny Panie! – uroczysty zwrot do adresata buduje podniosły nastrój pieśni, wykrzyknienie pomaga wyrazić wdzięczność modlących się.	Wiedza teoretyczno-literacka – środki stylistyczne i ich funkcje	Liczne zwroty do adresata, wykrzyknienie pełne uwielbienia dla Boga tworzą atmosferę podniosłości. Modlitwa staje się nie tylko błaganiem o łaskę, ale też wyznaniem nieograniczonej miłości do Stwórcy. Pytania retoryczne uzmysławiają, że dary, jakie człowiek otrzymuje do Boga są nieograniczonymi, hojnymi dobrodziejstwami. Piękne i uporządkowane jest dzieło Boże. Upersonifikowana przyroda we wszystkim spełnia wolę Nieśmiertelnego, dostarczając człowiekowi wszelkich dóbr i zachowując ład obmyślony przez Boga. Wyrażeniu piękna świata służą również epitety.
		Wykrzyknienia
		Pytania retoryczne	Czego za dobrodziejstwa, którym nie masz miary? Pytania retoryczne podkreślają wielkość darów Bożych.
		Personifikacje	Wiosna rodzi, Lato chodzi, Jesień dawa, Zima do gotowego wstawa upersonifikowana przyroda działa według Bożego rozkazu, świat jest nie tylko piękny, ale i uporządkowany.
		Epitety	Ciemna noc, złote gwiazdy, rozliczne kwiatki – epitety podkreślają wielkość i piękno darów Bożych.
Wniosek podsumowujący, czyli uogólnienie spostrzeżeń: teza interpretacyjna	Utwór Jana Kochanowskiego [Czego chcesz od nas, Panie za Twe hojne dary…] to uroczysta pochwalna pieśń religijna, w której renesansowy poeta opiewa Boga Artystę, wychwalając jego dzieło.