Temat: Miłośnicy mądrości
Motto:
“ U początku filozofii stoi – zdziwienie.” /
Arystoteles
Główne
zagadnienia lekcji:
Lekcja
poświęcona jest wprowadzeniu informacji na temat filozofii i jej dziedzin,
antycznych szkół filozoficznych i ich wybitnych przedstawicieli. Ma skłonić
młodzież do stawiania pytań filozoficznych, do refleksji nad światem wartości.
Istotnym elementem zajęć będzie analiza freski Rafaela Santi Szkoła ateńska.
Cele
lekcji:
Uczeń:
o
wie,
co jest przedmiotem filozofii i jakie są główne dyscypliny filozoficzne
o
stawia
podstawowe pytania filozoficzne
o
wyjaśnia,
kim byli: Tales z Miletu, Pitagoras, Heraklit, Sokrates, Platon, Arystoteles,
Diogenes, Zenon z Kition, Epikur, Seneka i Marek Aureliusz
o
krótko
charakteryzuje najważniejsze założenia filozofii omawianych filozofów greckich
(na podstawie podręcznika)
o
określa
cele, jakie stawiała przed sobą filozofia człowieka
o
prezentuje
główne szkoły filozoficzne starożytnej Grecji i Rzymu, wskazując ich
najważniejsze poglądy (na podstawie podręcznika)
o
w swoich
wypowiedziach poprawnie używa terminów: platonicy, idealizm platoński, stoicy,
epikurejczycy, cynicy, sceptycy (oraz wyrazów pokrewnych)
o
korzysta
ze słowników i leksykonów
o
dostrzega
treści filozoficzne we współczesnej muzyce
o
interpretuje
obrazy Rafaela i Davida, wykorzystując posiadane informacje na temat
przedstawionych na nich filozofów
o
objaśnia
znane sentencje starożytnych filozofów
o
znajduje
potrzebne informacje w samodzielnie znalezionych źródłach; korzysta
z zasobów bibliotecznych – zarówno z tradycyjnego księgozbioru, jak
i zapisów elektronicznych
Uwagi
dotyczące realizacji:
Lekcja trwa 90
minut. Na pierwszej lekcji uczniowie poznają założenia antycznych szkół
filozoficznych i szukają ich śladów we współczesnej muzyce, na drugiej wykorzystują
zdobyte wiadomości do analizy i interpretacji dzieł malarskich.
Środki
dydaktyczne:
Krzysztof
Mrowcewicz, Przeszłość i dziś, s. 44 – 48
Władysław
Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury
Kartka z
zeszytu
Kartki A4
lub A2 na mapy myśli
Rzutnik lub
tablica multimedialna
Marek
Grechuta, Świat w obłokach https://www.youtube.com/watch?v=t5gMKT0wjTw
Mezo &
Tabb freat. Kasia Wilk, Ważne https://www.youtube.com/watch?v=N2yRRgFUhxA
Karty pracy
Przebieg
lekcji:
1. Filozofia i jej dyscypliny – wykład
nauczyciela.
Filozofia „umiłowanie mądrości”) – systematyczne i krytyczne rozważania
na temat podstawowych problemów i idei, dążące do poznania ich istoty, a także do całościowego zrozumienia
świata
Dziedziny filozofii:
·
ontologia – dotyczy natury bytu i
rzeczywistości;
·
epistemologia – zajmuje się problemem poznania,
wiedzy, prawdy i ich relacji do rzeczywistości
·
aksjologia – nauka o wartościach – wyróżnia się
w niej etykę – dotyczącą moralności,
norm postępowania, cnót oraz estetykę –
dociekającą istoty piękna;
·
historia filozofii – bada rozwój myśli filozoficznej;
·
logika – nauka o regułach poprawnego
rozumowania i uzasadniania twierdzeń.
2. Uczniowie zastanawiają się, jakie
pytania stawiają sobie filozofowie, np. skąd wziął się świat?, jak powstał
człowiek?, jak człowiek poznaje świat? , czy istnieje prawda absolutna?, jak
życz etycznie?, jak osiągnąć szczęście?, czym jest piękno, dobro, zło?, jakie
są reguły logicznego myślenia?
3. Wzór na szczęście według starożytnych
miłośników mądrości. Na podstawie podręcznika i Słownika mitów i tradycji kultury uczniowie w grupach przygotowują
mapę myśli, jak poszczególne szkoły filozoficzne zalecały żyć, aby
osiągnąć szczęście.
4. Nauczyciel prosi uczniów, aby
ustosunkowali się do pytania: w której antycznej szkole filozoficznej chciałbyś/chciałabyś
pobierać nauki? Dlaczego? Młodzież notuje swoje odpowiedzi w zeszytach, odwołując
się w uzasadnieniu do wiadomości na temat poszczególnych szkół i do informacji
o filozofach greckich. Jeśli wybiera szkołę epikurejczyków, szuka dodatkowych informacji
na jej temat w Słowniku mitów i tradycji
kultury.
5. Następnie uczniowie wybierają i komentują
sentencje filozoficzne, jakie korespondowałyby z wybraną przez nich szkołą.
Korzystają przy tym ćwiczeniu z podręcznika oraz wyświetlonych przez
nauczyciela sentencji:
6. Nauczyciel proponuje uczniom chwilę z
muzyką. Prezentuje „Świat w obłokach”
Marka Grechuty i „Ważne” Mazo & Kasi Wilk. Prosi, aby uczniowie zastanowili
się, z jakimi szkołami filozoficznymi kojarzą im się zaprezentowane piosenki. Po
wysłuchaniu utworów dzielą się swoimi spostrzeżeniami, próbują odszukać w utworach
muzycznych myśli filozoficzne. Rozmawiają o proponowanych w nich postawach życiowych.
7. Zadanie dla chętnych: Poszukaj
piosenki, która mogłaby być muzycznym znakiem szkoły filozoficznej, którą
wybrałeś. Przygotuj jej krótką interpretację.
8. Kolejne zadanie to interpretacja
fresku Rafaela „Szkoła ateńska”. Uczniowie pracują w grupach. Ich zadaniem jest
próba interpretacji dzieła malarskiego. Mają na podstawie informacji podanych w
karcie pracy odnaleźć postaci 6 filozofów. Interpretują gesty postaci,
odwołując się do wiedzy o ich poglądach. Następnie uczniowie zastanawiają się,
jakie znaczenie dla wymowy fresku ma umieszczenie w centrum Platona i Arystotelesa.
Szukają na obrazie postaci renesansowych twórców sportretowanych przez Rafaela
i zastanawiają się nad wymową tego zabiegu. Próbują także odczytać znaczenie
tła dzieła. Pracę kończy sformułowanie tezy interpretacyjnej.
9. Porównanie efektów pracy grup.
Dyskusja nad zaproponowanymi rozwiązaniami. Nauczyciel podkreśla, że dzieło
pozostawia wolność w interpretacji i nie wszystkie rozwiązania muszą być takie
same.
10. Zadanie domowe. Zanalizuj obraz J. L.
Davida, Śmierć Sokratesa. Wykorzystaj wiadomości o filozofie, jego naukach i
okolicznościach jego śmierci. Zwróć uwagę na gesty bohaterów dzieła i je zinterpretuj.
Weź także pod uwagę rolę światła na płótnie.
Karta pracy do analizy dzieła Rafaela Santi, Szkoła ateńska
„Szkoła ateńska” to słynny fresk Rafaela Santi, który zdobi wnętrze Pałacu Watykańskiego, a dokładnie komnaty Stanza Della Segnatura. Malowidło przedstawia 40 postaci. Wśród nich są słynni filozofowie starożytni i ich uczniowie.
Spróbujcie dokonać interpretacji dzieła,
kierując się poniższymi sugestiami.
1.
Rozpoznajcie
postaci filozofów:
Platon
Umiejscowienie: w centrum
obrazu; idzie rozmawiając z Arystotelesem; po lewej stronie ma swoich uczniów i
następców – platoników.
Ubiór: czerwony płaszcz.
Gesty i pozy: palec
prawej ręki wzniesiony ku górze, wskazuje niebiosa; w drugiej ręce – dzieło filozoficzne.
Arystoteles
Umiejscowienie: w centrum
obrazu; po lewej stronie Platona; po swojej lewej stronie ma uczniów i następców
– arystotelików .
Ubiór: niebieski płaszcz.
Gesty i pozy: prawą rękę
trzyma poziomo, wskazując ziemię, w lewej ma swoje dzieło „Etykę”; głowę zwraca
ku Platonowi.
Diogenes
Umiejscowienie: u stóp
Platona i Arystotelesa, w pozycji półleżącej, na schodach.
Ubiór: niedbale ubrany,
półnagi.
Gesty i pozy: półleżąc, opiera
się na prawej ręce, w lewej trzyma jakąś kartkę, którą czyta, nie zwracając
uwagi na innych.
Sokrates
Umiejscowienie: na lewo
od Platona, w grupie słuchaczy, z którymi rozmawia.
Ubiór: skromna szata w
odcieniu brązu.
Gesty i pozy: mówi,
gestykulując, obie ręce wyciągnął przed siebie, stoi plecami odwrócony od
wchodzących Platona i Arystotelesa .
Pitagoras
Umiejscowienie: na samym
dole obrazu.
Ubiór: w jasnej szacie i
płaszczu owiniętym wokół nóg.
Gesty i pozy: siedzi,
trzymając w ręce otwartą księgę, w której coś pisze.
Heraklit
Umiejscowienie: w grupie
ludzi po lewej stronie, na dole obrazu, najbardziej wysunięty ku środkowi.
Ubiór: szary płaszcz.
Gesty i pozy: siedzi na
schodach, zamyślony, z głową podpartą, coś pisze na kartce, ale zupełnie na nią
nie patrzy, jakby pisał w natchnieniu.
2.
Podpiszcie
rozpoznanych bohaterów fresku.
3.
Wytłumaczcie
gesty i zachowania postaci, odwołując się do wiedzy o ich poglądach.
_______________________________________________________________________________________
4.
Zauważcie,
że po lewej stronie obrazu postaci umieszczone są chronologicznie. Uzupełnijcie
wnioski: Rafael Santi po lewej
stronie obrazu przedstawia dynamikę rozwoju pierwszego okresu filozofii
greckiej, począwszy od ____________________________, poprzez
_______________________ a skończywszy na ________________________.
5.
Spróbujcie
odpowiedzieć na pytanie, dlaczego malarz Platona i Arystotelesa umieścił w
centrum fresku. Wykorzystajcie wiedzę o wpływie tych filozofów na historię
myśli filozoficznej. W dostępnych
źródłach encyklopedycznych sprawdźcie hasła: idealizm i arystotelizm.
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________
6.
Na obrazie Rafaela bowiem kilka
postaci ma rysy najwybitniejszych renesansowych artystów z pokolenia Rafaela.
Mianowicie jako Platon sportretowany został Leonardo da Vinci, jako Heraklit Michał
Anioł.
Warto uważnie przyjrzeć się również prawej
stronie dzieła. Jako Euklides lub Archimedes – chodzi o pochyloną postać w
grupie naukowców z cyrklem w dłoni – Bramante. I wreszcie sportretował też
Rafael samego siebie jako postać, której widać tylko samą głowę, znajdującą się
po prawej stronie obrazu – pomiędzy uczonym z globusem w dłoni a człowiekiem w
białej szacie, którym jest być może Mikołaj Kopernik.
Odnajdźcie te postaci i zastanówcie się, jakie
znaczenie dla wymowy fresku ma umieszczenie na nim postaci renesansowych twórców.
Jakie podobieństwo między starożytną filozofią a renesansową nauką i sztuką podkreśla
Rafael?
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
7.
Wiedząc,
że Rafael Santi był jednym z czołowych przedstawicieli renesansu w malarstwie i
że renesans świadomie nawiązywał do antyku, dokonajcie analizy tła obrazu.
Zwróćcie uwagę na łuki nawiązujące do łuków triumfalnych oraz posągi bogów
greckich. Po lewej stronie stoi Apollo, po prawej Atena. Dlaczego właśnie te
bóstwa? Dlaczego tak właśnie rozmieszczone? Czy można to skojarzyć z postaciami
Platona i Arystotelesa, idealisty i systematyka, który uporządkował wiedzę?
Opiszcie tło i
zaproponujcie jego interpretację.
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
8.
Podsumujcie
swoje rozważania i spróbujcie sformułować tezę interpretacyjną obrazu. Jak
można odczytać fresk?
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz