Tren IX
|
|
Autor
|
Jan Kochanowski
|
Podmiot liryczny
|
Poeta- filozof,
renesansowy myśliciel, zwolennik filozofii stoickiej
|
Adresat liryczny
|
Mądrość – w
rozumieniu stoików; w utworze upersonifikowana
|
Sytuacja liryczna
|
Dotknięty
niewyobrażalnym cierpieniem poeta nie widzi już sensu zaleceń stoików. Rozpatruje
wartość Mądrości, o którą całe dotychczasowe życie zabiegał. Przywołuje jej zalety,
ale poddaje je w wątpliwość. Puentuje, że Mądrość nie uchroniła go przed
rozpaczą.
|
O czym mówi podmiot?
|
Utwór rozpoczyna
apostrofa do Mądrości. Zdaniem poety mądrość jest jedną z najważniejszych
wartości w życiu. Aby ją posiąść, byłby w stanie wydać drogie
pieniądze, bo jeśli rację mają stoicy, to potrafi ona być pocieszycielką w
najtrudniejszych chwilach w życiu. Odmienia los, prawie zamieniając człowieka
w anioła. Wszystkie ludzkie sprawy ma za nieistotne, w szczęściu i
nieszczęściu dostarcza spokojnych myśli, nie boi się śmierci, docenia
wartości wewnętrzne człowieka, umie go trafnie ocenić. To wszystko możliwe
jest do osiągnięcia, jeżeli człowiek zechce słuchać jej napomnień. Poeta uznaje siebie za nieszczęśliwego
człowieka, bo całe życie starał się zdobyć tak rozumianą mądrość i tuż przed
osiągnięciem celu, przeżywa kryzys światopoglądowy. Mądrość nie uchroniła go
przed rozpaczą. Czuje się zdruzgotany, a wszystko, co osiągnął, wydaje się
bezużyteczne. Jego dążenie do nabywania mądrości było tylko
pobieżne. Został strącony z ostatnich stopni, upodabniając się w ten sposób
do ludzi, którzy nigdy jej nie szukali, a zatem nie tracili lat na
pogłębianie wiedzy.
|
Jak mówi?
|
Tekstem stychicznym,
sylabicznym, trzynastozgłoskowym ze średniówką po siódmej sylabie (7+5). Rytm
wzorowy jest zachowany dokładnie w połowie wersów, tzn. w 10. Ma to znaczny
wpływ na zaburzenie spokoju intonacji.
|
Najważniejsze
środki stylistyczne i ich funkcja:
|
|
·
apostrofa
do Mądrości
|
Nakreśla tematykę
liryku, czyni z Mądrości bohaterkę utworu.
|
·
personifikacja
|
Zapisanie słowa
Mądrość wielką literą, kierowanie do niej wyznania lirycznego sprawiają, że
nabiera ona cech ludzkich. Sposób opisywania jej działań świadczy o kreowaniu
jej na opiekunkę, pocieszycielkę, przewodniczkę człowieka.
|
·
hiperbola
|
Wyolbrzymienie
wartości Mądrości podkreśla metafora wspinania się po stopniach dla jej
osiągnięcia. Ona siedzi gdzieś na szczycie wszystkich wartości.
|
Niezbędne
konteksty
|
|
·
filozoficzny
|
Filozofia ludzi
renesansu sięgała do antycznych korzeni. Za swoich mistrzów Kochanowski
uznawał stoików: Cycerona, Horacego, Senekę, którzy głosili doktrynę stoicką
(zachowanie umiaru we wszystkim, cnotę mądrości, osiąganie wewnętrznego
spokoju). To oni są tymi, którzy jeśli prawdziwie mienią a którzy, jak się okazuje,
nie mają racji.
|
·
historycznoliteracki
|
Czołowy polski
przedstawiciel humanizmu zrywa zatem z podstawowym przesłaniem epoki, której
jest najwybitniejszym przykładem. Nauka i zdobywanie wiedzy jest niczym w porównaniu
ze śmiercią. Wiedzy o należytym zachowaniu podczas opłakiwania córki nie da
się zdobyć z żadnych podręczników, odczuwany ból nie podlega definicji.
Kochanowski czuje wielki żal do losu, buntuje się przeciwko
dotychczas poznanym wartościom wiedzy.
|
·
biograficzny
|
Kochanowski
poszukiwaniu mądrości i studiom poświęcił wiele lat. Jako czternastolatek
zaczął studia na Akademii Krakowskiej, później studiował w Królewcu i Padwie,
zwiedził Europę, kontaktując się z najwybitniejszymi myślicielami swojej
epoki.
|
Wniosek
interpretacyjny:
|
|
|
|
|
Autor
|
Jan Kochanowski
|
Podmiot liryczny
|
|
Adresat liryczny
|
|
Sytuacja liryczna
|
|
O czym mówi podmiot?
|
|
Jak mówi?
|
|
Najważniejsze
środki stylistyczne i ich funkcja:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Niezbędne
konteksty
|
|
|
|
|
|
|
|
Wniosek
interpretacyjny:
|
|
|
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz